DAROWANE/ODZIEDZICZONE MIESZKANIE – KIEDY SPRZEDAĆ ?
W Rzeczpospolitej z dnia 26.09.2018 r. został zamieszczony artykuł p. Marka Isańskiego – Prezesa Fundacji Praw Podatnika pod znamiennym tytułem „Resort finansów uderzy w spadkobierców”. Autor tego artykułu wskazuje na kolizję, jaka jego zdaniem w określonych okolicznościach zachodzi między przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn a przepisami ustawy o podatku dochodowym od osób fizycznych.
Okoliczności takiej kolizji można wyinterpretować przytaczając najpierw odpowiednie przepisy z obu ustaw , które zdaniem piszącego te słowa tej kolizji dowodzą, a następnie w drodze ich interpretacji tego (kolizji) dowieźć. Temu ma służyć niniejsze opracowanie, które jest opracowaniem autorskim piszącego.
- W ustawie z dnia 28.lipca 1983 r. o podatku od spadków i darowizn w art. 1 ust. 1. pkt 1 i 2 zapisano – cytat:
- „Podatkowi od spadków i darowizn, … podlega nabycie przez osoby fizyczne własności rzeczy znajdujących się na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej lub … tytułem:
- dziedziczenia , … ;
- darowizny, polecenia darczyńcy;
- W tej samej ustawie w art. 4a ust. 1 pkt 1) zapisano – cytat:
- „Zwalnia się od podatku od spadków i darowizn nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych przez małżonka, zstępnych, wstępnych, pasierba, rodzeństwo, ojczyma i macochę jeżeli :
- Zgłoszą nabycie własności rzeczy lub praw majątkowych właściwemu naczelnikowi urzędu skarbowego w terminie 6 miesięcy od dnia powstania obowiązku podatkowego … ,”
Komentując powyższe przepisy należy wskazać na następujące przesłanki, jakie należy brać pod uwagę aby taki komentarz/interpretacja właściwie oddawała „ducha” tych przepisów.
Bezspornym w takim przypadku jest stwierdzenie, że dzięki nabyciu w drodze darowizny albo rzeczy, albo praw majątkowych, spadkobierca uzyskuje odpowiednie majątkowe przysporzenie, czyli ulegają zwiększeniu posiadane przez niego aktywa majątkowe.
Dalej bezspornym jest również to, że przysporzenie poprzez przyjęcie darowizny jest z definicji przysporzeniem darmym, inaczej mówiąc, nabycie ma charakter nieodpłatny.
Dodatkowo należy wskazać, że relacje dotyczące pokrewieństwa między darczyńcą a obdarowanym mogą mieć bardzo szerokie spektrum. Mogą być rodzinnie bardzo bliskie, bo obdarowanym może być małżonek, dzieci, dzieci dzieci (każdy kolejny potomek), rodzice, rodzice rodziców (każdy kolejny przodek), rodzeństwo, rodzice przyspasabiający.
Mogą być również takie, gdzie nabywcą (obdarowanym) jest każda inna osoba nie objęta jakimkolwiek stopniem pokrewieństwa z darczyńcą.
Z tego też względu darowizna, jak każde przysporzenie, winna wg zasad obowiązujących w naszym kraju podlegać odpowiedniemu opodatkowaniu. Zasady i powszechność tego opodatkowania są wskazane/określone w ustawie o podatku od spadków i darowizn.
Z drugiej strony powszechność takiego opodatkowania jest objęta różnymi wyjątkami, z których jeden jest zawarty we wskazanym wcześniej art. 4a ustawy o podatku od spadków i darowizn. Celem takiego wyjątku ( zwolnienia od podatku nabycia własności rzeczy lub praw majątkowych ) jest ochrona majątku będącego dorobkiem rodzin, bo zwolnienie to dotyczy tylko ściśle określonego zakresu pokrewieństwa, jakie może mieć miejsce między darczyńcą a obdarowanym.
Powyższe rozważania odnoszą się do w takim samym stopniu do spadkobierców.
Reasumując powyższe rozważania należy wskazać na następujące elementy:
- każde nabycie ( darowizna, dziedziczenie) pod rządami ustawy o podatku od spadków i darowizn, jest nabyciem regulowanym tylko przez tą ustawę, a ta ustawa nie reguluje/ nie dotyczy innych nabyć, które mogą mieć miejsce, ale tą ustawa objęte być nie mogą,
- tylko takie nabycia ( regulowane tą ustawą) z dodatkowym warunkiem wykluczającym ( tylko dla ściśle wskazanych stopni pokrewieństwa ) pozwalają na zwolnienie takiego przysporzenia od podatku od spadków i darowizn w ściśle określonych okolicznościach ( zgłoszenia darowizny lub spadku w terminie 6 miesięcy do właściwego US).
Dalej kontynuując prowadzone rozważania można wskazać, że wszystkie inne nabycia/przysporzenia ( oprócz tych regulowanych ustawą o podatku od spadków i darowizn) mimo, iż istnieją, muszą być regulowane innymi przepisami.
Prawdziwości takiego stanowiska dowodzi zapis w art. 2 ust. 1 pkt 3) u.p.d.o.f. gdzie zapisano – cytat:
- „Przepisów ustawy (p.d.o.f.) nie stosuje się do :
- przychodów podlegających przepisom o podatku od spadków i darowizn; „
Zatem jeżeli w art. 10 ust. 1 pkt 8) lit. a)-d) tej samej u.p.d.o.f. zapisano – cytat :
- „Źródłami przychodów są:
- odpłatne zbycie nieruchomości lub ich części lub udziału w nieruchomości jeżeli zbycie takie zostanie dokonane przed upływem 5 lat, licząc od końca roku kalendarzowego w którym nastąpiło nabycie lub wybudowanie takiej nieruchomości,
to wskazane w tym przepisie nabycie nie jest i nie może być tym nabyciem, o którym mówi ustawa o podatku o podatku od spadków i darowizn.
Skoro więc wskazany w u.p.d.o.f. okres pięcioletniej karencji rozpoczyna swój bieg od nabycia nieruchomości wymienionego (wskazanego) w tej ustawie, to bezspornym jest, że tam wskazane nabycie takiej nieruchomości nie jest tym samym nabyciem, o którym mówią przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Skoro bezspornym jest fakt rozróżniania przez prawo podatkowe dwóch rodzajów nabyć, a okres karencji jest liczony od zaistnienia tylko jednego rodzaju nabycia (tego wskazanego w u.p.d.o.f.), to okres ten nie może być tak samo liczony dla nabycia regulowanego ustawą o podatku od spadków i darowizn.
Uprawnionym, bo wynikającym z zastosowania obecnie obowiązującego prawa jest stanowisko, że w przypadku nabycia, którym rządzą przepisy ustawy o podatku od spadków i darowizn ( poprzez darowiznę lub dziedziczenie) późniejsza sprzedaż takiej nieruchomości przez pierwszego jej nabywcę ( obdarowanego lub spadkobiercę), aby była zwolniona z p.d.o.f., nie musi mieć miejsca dopiero po upływie wskazanego pięcioletniego okresu karencji.
Sprzedaż taka może być dokonana w dowolnym okresie czasu liczonego od nabycia regulowanego przepisami ustawy o podatku od spadków i darowizn, ale tylko przez nabywcę, który nabył zbywaną przez siebie nieruchomość w drodze zastosowania ustawy o podatku od spadków i darowizn.
Takie zwolnienie ma charakter tylko zwolnienia jednorazowego, ( tylko dla bezpośrednio obdarowanego lub bezpośredniego spadkobiercy), a każda kolejna/następna sprzedaż będzie już podlegała wcześniej wskazanym przepisom u.p.d.o.f. w całości, czyli będzie zwolniona z tego podatku dopiero po upływie wskazanego w tej ustawie okresu karencji.
O tym jak różnie można interpretować zawartość „prawną” słowa/pojęcia „nabycie” przekonuje treść interpretacji indywidualnej Dyrektora Izby Skarbowej w Bydgoszczy z dnia 19.05.2016 r. nr ITPB4/4511-141/16/KW.
W tej interpretacji są zawarte takie zapisy – cytat:
„Podkreślenia wymaga, że ustawa o podatku dochodowym od osób fizycznych nie precyzuje pojęcia „nabycie”, nie wskazując, czy ma to być nabycie odpłatne, czy nieodpłatne. Nie określa również, na podstawie jakiej czynności prawnej może nastąpić nabycie nieruchomości. Zatem pojęcie to należy rozumieć szeroko, tzn. że nabycie nieruchomości następuje z chwilą uzyskania prawa własności nieruchomości, bez względu na charakter czynności prawnej, na podstawie której doszło do przysporzenia majątkowego w postaci własności rzeczy. Tym samym, poprzez „nabycie” należy rozumieć każde zwiększenie aktywów podatnika.”.
Nie sposób zgodzić się z treścią zapisu wytłuszczonego, zostało to zdaniem piszącego dowiedzione wcześniej, bo wskazano, że nabycie na podstawie takiej czynności prawnej jakim jest spadek lub darowizna nie podlega przepisom ustawy o p.d.o.f., bo sam ustawodawca dokonał takiego wyłączenia.
Piszący powyższe słowa zdaje sobie sprawę, że zaprezentowane stanowisko może być traktowane jako kontrowersyjne, ale warto byłoby poddać je pod osąd organów i ewentualnie sądownictwa. Stanowisko organów można przewidzieć, ale treści orzecznictwa już trudniej.
Stefan Wróblewski Dp. 00211